Zweden heeft als nieuwste NAVO-bondgenoot “unieke capaciteiten heeft om de alliantie te versterken”, zo stelt minister van Defensie Pål Jonson tegenover Business Insider. Hij wijst daarbij op de “sub-arctische capaciteiten” van Zweden, en noemt de Zweedse onderzeeërs die in de Baltische Zee opereren.

Zweden sloot zich in maart 2024 aan bij de NAVO en liet daarmee een decennialang beleid van neutraliteit varen, in reactie op de Russische invasie in Oekraïne. Het Zweedse leger is grotendeels ingericht om te kunnen anticiperen op de dreiging van Rusland. Zweden is een van de vele Europese landen die waarschuwen dat Rusland elders op het continent kan aanvallen.

De Zweedse marine heeft drie geavanceerde dieselelektrische onderzeeërs van de Gotland-klasse. Daarnaast heeft het ook een vierde oudere variant, die met pensioen gaat zodra twee nieuwe modellen vanaf 2027 in gebruik worden genomen.

Hoewel ze niet door kernenergie worden aangedreven, zoals Amerikaanse onderzeeërs, zijn deze onderzeeërs behoorlijk capabel. Ze hebben zich tijdens oefeningen bewezen tegen westerse marines.

Veiligheidsexpert op het gebied van maritieme zaken Basil Germond van de Britse Lancaster University vertelt Business Insider dat in het geval van oorlog “de NAVO in een veel betere positie zal zijn in de Baltische Zee dan Rusland vanwege de machtsconcentratie rond de zee en hun vermogen om de zee af te sluiten voor Russische activiteiten.” Hiermee doelt hij op de extra slagkracht die Zweden aanbrengt nu het land deel uitmaakt van de alliantie.

Zweden heeft krachtige onderzeeërs

De onderzeeërs van Zweden zijn klein, stil en kunnen lange tijd onder water blijven. De capaciteiten van de boten maakten het mogelijk om een Amerikaans vliegdekschip, dat normaal goed verdedigd is, te verslaan tijdens een militaire oefening.

De Zweedse HSMS Gotland versloeg de USS Ronald Reagan in 2005 in een wargame. Hierin nam een taakgroep van een vliegdekschip het op tegen de Zweedse boot tijdens een oefening in onderzeebootbestrijding.

Zweden heeft conventionele onderzeeërs van de Gotland-klasse. Militair analist Steven Horrell van het Center for European Policy Analysis beschrijft deze klasse vaartuigen als “stiller dan een onderzeeër van de Amerikaanse nucleaire klasse”.

Maritiem expert Bryan Clark aan het Hudson Instituut zegt over de stille onderzeeërs: “Dat betekent dat ze onopgemerkt kunnen opereren. Ze kunnen patrouilleren in gebieden zoals de Baltische Zee, zonder dat de vijandelijke strijdkrachten weten dat ze daar zijn.” Clark noemde de onderzeeërs een “grote aanwinst” voor de NAVO.

Veel NAVO-bondgenoten rond de Oostzee hebben veel minder maritieme capaciteit. Fredrik Linden, de commandant van het onderzeebootvloot van Zweden, zei in 2023 tegen Reuters dat de Zweedse marine “regionale expertise heeft, die een kritieke leemte opvult, expertise die de NAVO niet heeft”.

Baltische zee is van strategisch belang

Zweden kent de Baltische Zee goed. Volgens de Zweedse minister Jonson is daar opereren “iets wat we al honderden jaren doen en daardoor kennen we de Baltische Zee door en door”.

De in Noord-Europa gelegen waterweg is een belangrijke handels- en telecommunicatieroute, die wordt omringd door Rusland en NAVO-bondgenoten Denemarken, Estland, Finland, Duitsland, Letland, Litouwen en Polen. Dat maakt de zee strategisch belangrijk voor zowel de NAVO als de Russen.

Door de oorlog van Rusland, die Moskou juist zou zijn begonnen om de uitbreiding van de NAVO te beperken, is de Oostzee inmiddels een “NAVO-zee” geworden, met Finland en Zweden als nieuwe bondgenoten.

Tijdens de oorlog in Oekraïne heeft Rusland zijn oorlogsschepen en onderzeeërs ingezet om raketten af te vuren op steden en kritieke infrastructuur. Oekraïne is er echter in geslaagd om veel van de Russische schepen te beschadigen met drones,. Hierdoor is de Zwarte Zeevloot van Rusland verdreven van zijn hoofdkwartier op de Krim.

Als gevolg daarvan is Sint-Petersburg belangrijker geworden als een van de weinige Russische havens die toegankelijk blijft in de winter. Als Rusland Europa zou willen bedreigen, zou de Oostzee een strategisch belangrijk slagveld kunnen worden.

Voor de NAVO is het handhaven van een grotere maritieme afschrikkingspositie in de Oostzee cruciaal.

Gemaakt voor deze dreiging

De onderzeeërs van de Gotland-klasse bestaan al een tijdje, maar ze zijn herhaaldelijk vernieuwd om hun gevechtscapaciteiten op topniveau te houden.

De Zweedse boten hebben een uniek voortstuwingssysteem, een special roer voor de wendbaarheid, vier zware torpedobuizen en twee lichtgewicht torpedobuizen. Het zijn vaartuigen die oppervlakteschepen en onderzeeërs kunnen aanvallen en mijnen kunnen leggen.

Analist Horrell noemt ze perfect voor een zee met “kleinere inhammen, kleine eilanden, kleine ondiepe wateren. Als je bedenkt dat het wateren zijn waar ze al jaren en jaren opereren, en waar individuele officieren vaak zijn opgegroeid, dan maakt dat een enorm verschil met veel mogelijkheden,” voegt hij eraan toe.

Westerse functionarissen hebben eerder hun bezorgdheid geuit over de veiligheid in de Baltische Zee, door sabotage bij onderzeese kabels. Zweden voert zijn acties in het gebied op en versterkt zijn marine met extra schepen. Andere bondgenoten doen dat ook. Denemarken koopt tientallen extra schepen vanwege de toenemende dreigingen in de Oostzee en het Noordpoolgebied.

LEES OOK: 9 dingen die je mogelijk nog niet wist over de NAVO, het militaire bondgenootschap dat 75 jaar bestaat